Tabletka dzień po – awaryjna metoda antykoncepcji

Co to jest tabletka dzień po i jak działa?

Tabletka dzień po, znana również jako awaryjna metoda antykoncepcji, to preparat hormonalny stosowany po odbyciu stosunku seksualnego bez zabezpieczenia lub w przypadku, gdy zawiodła regularna metoda antykoncepcji, np. pęknięcie prezerwatywy czy pominięcie tabletki antykoncepcyjnej. Jej głównym celem jest zapobieżenie zapłodnieniu lub zagnieżdżeniu się zapłodnionego jajeczka w macicy.

Obecnie dostępne są dwa główne rodzaje tabletek dzień po:

• Levonorgestrel – najlepiej działa, gdy zostanie przyjęta w ciągu 72 godzin po stosunku.
• Uliprystal acetat – skuteczna nawet do 120 godzin (5 dni) po stosunku i często uważana za skuteczniejszą niż levonorgestrel.

Obie substancje opóźniają lub hamują owulację, co uniemożliwia plemnikom zapłodnienie komórki jajowej. Tabletki te nie przerywają istniejącej ciąży i nie są środkami poronnymi.

Jak skuteczna jest antykoncepcja awaryjna?

Skuteczność tabletki dzień po zależy od czasu, jaki upłynął od stosunku, oraz momentu cyklu menstruacyjnego. Ogólnie rzecz biorąc, im szybciej zostanie przyjęta, tym większa jej skuteczność:

• Levonorgestrel – zmniejsza ryzyko ciąży o około 85%, gdy zostanie zażyta w ciągu pierwszych 24 godzin.
• Uliprystal – jej skuteczność jest bardziej stabilna w całym okresie 120 godzin, z skutecznością wynoszącą nawet 98% przy odpowiednim czasie stosowania.

Należy pamiętać, że żadna metoda antykoncepcji awaryjnej nie daje 100% gwarancji uniknięcia ciąży. Regularne stosowanie skutecznych metod antykoncepcyjnych (np. tabletki, wkładki domaciczne, implanty) jest znacznie bardziej efektywne w dłuższej perspektywie.

Kiedy warto sięgnąć po tabletkę dzień po?

Tabletka awaryjna jest przeznaczona do stosowania w wyjątkowych sytuacjach. Może okazać się konieczna w przypadku:

• stosunku bez zabezpieczenia,
• pęknięcia lub zsunięcia się prezerwatywy,
• pominięcia jednej lub kilku tabletek antykoncepcyjnych,
• przemieszczenia się lub wypadnięcia wkładki domacicznej,
• obawy przed możliwym zapłodnieniem (np. ejakulacja w okolicy pochwy).

Nie powinna być jednak traktowana jako podstawowa forma antykoncepcji, ponieważ jej skuteczność jest niższa niż innych metod stosowanych regularnie.

Czy antykoncepcja awaryjna jest bezpieczna?

Tak, tabletki dzień po zostały przetestowane klinicznie i są uznawane za bezpieczne, także w przypadku młodych kobiet. Zdarzają się jednak pewne skutki uboczne, które mogą obejmować:

• nudności i wymioty,
• bóle głowy,
• zawroty głowy,
• ból brzucha,
• zaburzenia menstruacji (opóźnienie, przyspieszenie lub bardziej obfite krwawienia).

W przypadku zaobserwowania intensywnych lub przedłużających się objawów, warto skonsultować się z lekarzem. Regularne stosowanie tabletek dzień po nie jest zalecane – nie tylko ze względu na mniejszą skuteczność niż metody długoterminowe, ale też możliwość rozregulowania cyklu menstruacyjnego.

Gdzie i jak można kupić tabletkę dzień po w Polsce?

W Polsce tabletki dzień po są dostępne wyłącznie na receptę. Oznacza to, że aby ją otrzymać, konieczna jest wizyta u lekarza (ginekologa, internisty lub lekarza rodzinnego). W sytuacjach pilnych pomoc można uzyskać także w punktach nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej lub w placówkach medycyny online.

Receptę można zrealizować w aptece – warto zaznaczyć, że niektóre apteki mogą odmówić sprzedaży ze względu na klauzulę sumienia, dlatego warto wcześniej upewnić się co do dostępności leku.

Najczęściej spotykane preparaty na rynku to:

• Escapelle (zawiera levonorgestrel),
• ellaOne (zawiera uliprystal acetat).

Czy stosowanie tabletki dzień po wpływa na przyszłą płodność?

Nie, tabletka dzień po nie wpływa na długoterminową płodność. Jej przyjęcie nie zmniejsza szans na zajście w ciążę w przyszłości – ani przy jednym, ani kilkukrotnym użyciu. Niemniej jednak częste stosowanie tabletek awaryjnych może prowadzić do rozregulowania cyklu miesiączkowego, co może utrudnić określenie dni płodnych lub odpowiednie zaplanowanie ciąży.

Czy tabletka dzień po to forma aborcji?

To jedno z najczęściej powtarzanych mitów. Tabletka antykoncepcyjna awaryjna nie jest tabletką poronną. Jej działanie polega na opóźnieniu owulacji, co zapobiega zapłodnieniu, a nie na zakończeniu istniejącej ciąży. Nie działa też, jeśli już doszło do zagnieżdżenia zapłodnionej komórki jajowej.

Organizacje zdrowotne, takie jak WHO czy Europejska Agencja Leków, jednoznacznie stwierdzają, że antykoncepcja awaryjna to nie to samo co aborcja. Tabletki te są istotnym narzędziem w zapobieganiu niechcianym ciążom i mogą znacząco zmniejszyć liczbę aborcji w społeczeństwie, jeśli są odpowiednio stosowane.

Tabletka dzień po a mity i fakty

Wokół antykoncepcji awaryjnej narosło wiele mitów. Czas je rozwiać:

• MIT: Tabletka dzień po to aborcja. FAKT: Nie przerywa istniejącej ciąży – działa tylko przed zapłodnieniem.
• MIT: Jedna tabletka gwarantuje brak ciąży. FAKT: Istnieje ryzyko ciąży – skuteczność nie wynosi 100%.
• MIT: Można ją stosować jak zwykłą antykoncepcję. FAKT: To środek awaryjny, nie zalecany do regularnego stosowania.
• MIT: Tabletka wpływa na płodność w przyszłości. FAKT: Nie wpływa na zdolność zajścia w ciążę w przyszłości.

Wiedza oparta na faktach może pomóc zapobiec strachowi czy nieodpowiedzialnym decyzjom. Dlatego warto sięgać po rzetelne źródła i konsultować się z lekarzami w przypadku wątpliwości.